Home

Herfstfeest 2023, Gagelbos

Deze website is bedoeld als achtergrondinformatie.
De presentatie van plm. 10 minuten door Harm de Herfst Professor in het Speelbos Gagelbos in het Noorderpark Ruigenhoek is geschikt voor kinderen van 8 tot 80 jaar.

Klik de plaatjes twee keer aan om in te zoomen.
Klik op een van de blauwe pijlen om terug te keren naar de menubalk bovenin.

Herfst

De dagen worden korter. de Zon staat lager. De natuur bereidt zich voor op de winter.

Veel vogels trekken naar het zuiden en vogels uit Noord-Europa komen bij ons nog wat aansterken voor de lange reis naar het zuiden.

Loofbomen slaan de kostbare bouwstoffen die ze in het voorjaar nodig hebben op in hun stam of wortels en daardoor vergelen de bladeren tot prachtige herfstkleuren en vallen ten slotte af. Daarmee voorkomen de bomen ook dat ze in de winter uitdrogen.
De afgevallen bladeren zijn voedingstof voor veel schimmels die dan vruchtlichamen, die wij paddestoelen noemen, vormen. Er komen bij ons meer dan duizend soorten paddestoelen voor - in alle kleuren, vormen en maten.
Zie b.v. E. Gerhardt Der große BLV Pilzführer.

Veel paddestoelen zijn giftig, andere een delicatesse. Vaak lijken ze op elkaar. Deskundig advies is als je zelf eetbare paddestoelen verzamelt - wat in het buitenland veel gebeurt - onontbeerlijk. Pluk ze niet zomaar. Wilde paddestoelen zijn beschermd!

Er zijn maar een paar soorten planten, zoals Herfsttijloos die juist in de herfst bloeien.

Dieren als de bergmarmot zijn vet geworden door het eten van bessen. Ze hebben hun hol bekleed met zacht hooi waarin ze de winterslaap doorbrengen.

Astronomie van de Herfst

De Aarde draait in 23 uur 56 minuten om zijn as. Die aardas heeft een - zo goed als - vaste richting in de ruimte terwijl de Aarde in een jaar tijd om de Zon draait. Het zonlicht valt in onze zomer vooral op het noordelijk halfrond en in onze winter op het zuidelijk halfrond waar het dan dus zomer is.
Zoals bekend is de herfst de overgang van zomer naar winter.
In de herfst en de (vroege) winter is een bijzonder hemelverschijnsel te zien. Als het al donker is en de Maan als een kleine sikkel aan de hemel staat, kun je goed zien dat het donkere deel van de Maan veel lichter is dan de hemelachtergrond. We noemen dat ' het asgrauwe licht '. Het komt doordat bij de Zuidpool veel sneeuw en ijs ligt dat schittert in de zuidelijke voorjaars-/zomerzon.
Het zonlicht wordt weerkaatst, ook in de richting van de Maan. Waardoor we het niet direkt verlichte, donkere deel van het zichtbare maanoppervlak toch kunnen zien.

Wil je zelf een echte Maan hebben? Lees dan hier de knutselinstructie.

Meteorieten

Volgens onderstaande tabel zou de Zon op dezelfde schaal als een globe van 20 cm diameter in het Gagelbos op het Robert Kochplein bij het Fort Blauwkapel moeten staan.

Object	Eigenschap	Afmeting	Globe
Aarde	straal	6371 km	0.1 m
Aarde	diameter	12742 km	20 cm
Maan	diameter	3476 km	5.45 cm
Maan	afstand	384000 km	6.03 m
Zon	diameter	1.39 miljoen km	21.8 m
Zon	afstand	149.6 miljoen km	2.35 km

Op 2 juni 1843 is bij Blauwkapel een meteoriet ingeslagen.
Ook in Siberië is niet zo lang geleden een meteoriet ingeslagen. Zie de brokstukken en de herdenkingspostzegel.

Je kunt ook je eigen (micro)meorieten proberen te vangen.
Volg dan de instructie van museum en sterrenwacht Sonnenborgh.

De wereld is ONVOORSTELBAAR groot

De afmetingen in het heelal zijn moeilijk voor te stellen. Dat geldt ook voor de wereld op (sub) atomaire schaal.
Daarom gebruiken wetenschappers een logaritmische schaal met machten van 10. Daar kun je mee rekenen. Wat je er over droomt is niet belangrijk.

1	2	3	4	5	6	7
10	100	1000	10000	100000	1 miljoen	10 miljoen

Kijken we naar de gegevens over ons zonnestelsel, dan zien we dat alleen de Aarde niet te heet en niet te koud is om water in drie vormen te herbergen: als waterdamp, vloeibaar water en als ijs . We noemen dat de Goldilocks zone .
Daarmee is de Aarde de enige planeet van ons zonnestelsel waarop leven, zoals wij het kennen, voorkomt.

Op 19 oktober 2023 organiseerde IJsclub Siberia het zevende Herfstfeest in het Gagelbos, Utrecht Overvecht.